Hoe kun je tijdens een informatiebijeenkomst eenvoudig uitleggen wat er allemaal mogelijk is om je huis te verduurzamen? Dat vroeg De oprichter van Warm Medemblik, Theo van Lieshout zich af.
Voor veel mensen is het ‘een ver van mijn bed show’, dus hoe krijg je hen geïnteresseerd en enthousiast om in gesprek te gaan over het verduurzamen van de woning. Hoe motiveer je hen om energie te besparen en toe te werken naar een energie-neutrale woning?
‘Het leek me leuk om een klein, werkend aardgasvrij demonstratie
huisje te maken voor op de jaarmarkt, braderie of andere
bijeenkomsten, eventueel ook voor scholen,’ vertelt Theo.
Hij bouwde een poppenhuis en plaatste LED verlichting in elke kamer. Met LED verlichting kun je veel energie besparen. Een LED lamp verbruikt circa 40% minder energie dan een spaarlamp. De levensduur van een spaarlamp is ongeveer 5.000 branduren, die van de LED lamp ongeveer 15.000 tot 50.000 branduren, dus tel uit je winst. Als bonus kun je bij de LED bovendien de sfeer
aanpassen door de kleur of de intensiteit te veranderen. Dat wordt goed geïllustreerd in de foto hiernaast.
Bij een energie-neutraal huis mogen de zonnepanelen niet ontbreken, dus dat geldt ook voor het miniatuurhuis van Warm Medemblik. Het dak is voorzien van echte zonnepanelen in een oost-west opstelling, die genoeg energie leveren om de LED lampen op te laten branden, maar ook de ventilatie en warmtepomp.
Waarom kiezen voor een oost-west opstelling?
Het hangt natuurlijk af van de stand van uw woning, op welke kant u de zonnepanelen legt. De zuidkant levert het meeste energie op, maar op het moment van de dag dat je veel energie terug levert aan het net is er al een grote piek op het elektriciteitsnet, waardoor je kans hebt dat de omvormer uitslaat. Heb je bijvoorbeeld een plat dak, dan kun je een oost-west opstelling kiezen. Afhankelijk van de omstandigheden zal een zonnepaneel op het oosten of westen circa 5% tot 20% minder rendement opleveren dan een paneel die op het zuiden is geplaatst. Je wekt echter energie op als er geen piek is op het elektriciteitsnet, waardoor je bij een variabel contract goedkoper uit bent als je tegen een hoger tarief de overtollige elektriciteit aan het net levert. Ook als de gunstige regelingen daarvoor verdwijnen, profiteer je nog altijd van eigen stroom op een duur moment.
Het aantal zonnepanelen op daken is de laatste jaren rap gegroeid. Helaas moeten we concluderen dat de snelheid op veel locatie problemen oplevert, omdat onvoldoende is vooruitgekeken naar voorwaarden om de energietransitie in goede banen te leiden. Niet overal is het netwerk berekend op tienduizenden huishoudens met zonnepanelen die tegelijkertijd stroom terug leveren. Het gevolg is dat op piekmomenten de spanning te hoog wordt, waardoor omvormers uitslaan, om schade aan elektrische apparatuur te voorkomen. Daardoor draaien apparaten op dure stroom, terwijl de zonnepaneeleigenaren dachten eigen stroom te gebruiken.
Een oplossing voor de overbelasting van het netwerk is het aanleggen van dikkere kabels of uitbreiden van het netwerk door netwerkbeheerders. Ook lokale netwerken kunnen een oplossing bieden, mits niet te veel huishoudens zijn aangesloten die terug leveren. Deze upgrade vergt grote investeringen en veel tijd.
Wat kun je zelf doen als je zonnepanelen teveel stroom leveren op momenten dat je dit niet nodig hebt?
Je kunt een thuisaccu overwegen. Deze slaat de stroom die je niet gebruikt op, zodat je deze in de avond kunt gebruiken. In ons miniatuurhuis hebben we ook een thuisaccu geplaatst. Hij wordt gevoed met energie van de zonnepanelen. Zo kunnen we de lampen laten branden als er geen energie van de zon is.
Ventilatie
Om je huis energiezuinig te maken is het verstandig om na of tijdens het isoleren, de ventilatie in de gaten te houden. Van oudsher wordt gebruik gemaakt van mechanische ventilatie, de CVE (centrale ventilatie eenheid). Deze is niet zuinig, omdat de afgezogen lucht wordt vervangen door (koude) buitenlucht, vaak door kieren in het huis.
Het alternatief is het balansventilatiesysteem met WTW (warmteterugwinning). Een wtw-unit bestaat uit een ventilator, inblaasopeningen en een aantal afzuigpunten. Koele buitenlucht wordt door middel van een warmtewisselaar opgewarmd met de warme lucht die al in uw woning aanwezig is. Bij bestaande oudere woningen is het installeren van dit systeem een hele opgave. In de miniatuurwoning is de WTW symbolisch uitgebeeld door 2 kleine werkende ventilatortjes onder in het kunststof bakje.
Warmtepompen
Voor een aardgasvrij huis hebben we ook de warmtepomp nodig. Veel mensen hebben geen idee hoe het eruit ziet of hoe dat werkt. Daarom laten we in het miniatuurhuis alle bekende uitvoeringen zien.
De Airco heeft een binnen- en buiten unit. als deze aanstaan wordt de buitenunit koud en de binnen unit warm zoals het hoort. De ventilatoren zorgen voor aan- en afvoer van warmte middels bewegende lucht. Onder de buitenunit van het miniatuurhuis zit een klein nokje om te voelen dat de temperatuur daar lager/ koud is. De airco is goedkoop in aanschaf. Nadeel is dat hij een laag rendement heeft, duur in gebruik is, soms een hinderlijk geluid produceert, geen warm water levert en een beperkt aantal ruimtes verwarmd.
De meest bekende warmtepomp is de luchtwarmtepomp. Een voorbeeld hiervan mag niet ontbreken in ons miniatuurhuis. Ook hier vindt je aan de buitenkant de ventilator met nokje voor de luchtverplaatsing. Aan de binnenkant zit symbolisch de verdeler (links). De luchtwarmtepomp biedt een redelijk rendement, vergt wel enig onderhoud en kan soms een hinderlijk geluid produceren.
Tenslotte hebben we nog de beste maar duurste warmtepomp: de bodemwarmtepomp. Daar is weinig aan te zien. Er is geen ventilator die warm of koud wordt. Als “bodembron” is het huisje voorzien van een metalen strip aan de achterkant. Deze wordt koud.
Verwarming
De warmte wordt aan de binnenkant afgegeven aan
vloerverwarming, wandverwarming (beiden met kijk/ voelgaatje)
De verdeler van de warmtepomp geeft de warmte af aan de vloerverwarming. In de vloerbedekking is een kijk/ voelgaatje gemaakt. Je kunt voelen dat de vloer echt warm wordt. Je kunt ook kiezen voor wandverwarming. In plaats dat de slangen in de vloer liggen, worden ze in de wand geplaatst, tot de gewenste hoogte. De warmtepomp kan de warmte ook afgeven aan een laagtemperatuur radiator (LTV). Alles is echt werkend in het miniatuurhuis. Omdat dit miniatuurhuis ook dient als discussiemodel is er ook symbolisch een laadpaal aanwezig en een windmolen. Beiden werken niet.
Het energie-neutrale miniatuurhuis van Warm Medemblik is een mooie aanvulling op het miniatuurhuis van het Duurzaam Bouwloket, waarin de verschillende isolatiematerialen, voor vloer, spouw en dak worden getoond. Dit geïsoleerde miniatuurhuis hebben we op voorgaande braderieën meegenomen.